Phương pháp hoạt động Tâm Vận động Bernard Aucouturier(1)
Tâm vận động có nhiều trường phái:
* Trường phái theo Bernard Aucouturier.
* Trường phái thể dục nhịp điệu.
* Trường phái âm nhạc.
Ở đây chúng ta đề cập đến Tâm vận động thuộc Trường phái Bernard Aucouturier, ông là người Pháp sống ở Tours. Ông đặc biệt nghiên cứu về hoạt động của cơ thể trẻ, xúc động tình cảm, giao tiếp xã hội, tư duy, nhận thức.
I. Khái niệm cơ bản
I.1 Tâm vận động
Tâm vận động: Tâm lý – vận động: Psychology - motor, Psychomotor. Tâm vận động là hoạt động của các giác quan, cơ bắp dưới sự điều khiển của não bộ. Tùy vào mức độ trưởng thành của não bộ mà nó chỉ đạo các hoat động vận động cơ thể của con người.
I.2 Phương pháp hoạt động Tâm vận động:
Là một phương pháp can thiệp thuộc lĩnh vực tâm lý và giáo dục, nhằm giúp trẻ phát triển một cách đồng bộ trong mọi lĩnh vực đời sống của con người. Tâm vận động là một phương pháp tác động qua vận động cơ thể giúp trẻ biểu lộ cảm xúc đồng thời qua vui chơi giúp trẻ phát triển các yếu tố hình thành nhân cách của trẻ như: yếu tố về vận động, cơ thể, tâm sinh lý, giao tiếp xã hội và nhận thức. Nhấn mạnh vai trò của những hành vi hoặc tác phong vận động.
I.3. Mục tiêu của Phương pháp Tâm Vận Động, theo quan điểm của Bernard Aucouturier, là “Tìm cách nâng đỡ, xúc tác tiến trình phát triển của trẻ em trong đời sống tâm lý và tình cảm, bằng cách dựa vào những vận động cơ thể để tác động, hay sử dụng những năng lực của cơ thể để can thiệp giúp trẻ thay đổi các hành vi rối loạn bằng những hành vi có chủ đích”.
Nói khác đi, Tâm vận động là phát huy và kiện toàn mối quan hệ tương tác giữa con người và cơ thể mình, giúp kích thích những kỹ năng và ý thức xuyên qua các hoạt động tự ý thay vì dùng ngôn ngữ để tác động, mặc dù lời nói vẫn được sử dụng nhưng đó không phải là một dụng cụ ưu tiên mà người chuyên viên tâm vận động sử dụng.
Theo Bernard nếu trẻ con được tác động đúng lúc, có phương pháp đúng là trang bị vững chắc cho quá trình học tập sau này. Trẻ không chỉ chơi để học mà trẻ trẻ có khả năng học nên trẻ mới biết chơi. Trẻ không biết chơi thì không thể phát triển được.
Mục tiêu của phương pháp là:
- Phát triển vận động thô: Ngồi, bò, trườn, chạy, lăn, đứng yên, bất động
- Phát triển vận động tinh: khéo léo đôi bàn tay, cơ ngón tay, khuỷu tay.
- Phát triển ngôn ngữ giao tiếp, cảm xúc, nhạy bén khi ứng xử, biết chia sẽ, làm chủ bản thân
- Phát triển các giác quan
- Phát triển tư duy, nhận thức: bản thân, không gian vận động: trên dưới, trước sau, trong ngoài…Nhận thức bản thân, đối xứng, chân, tay, đầu bụng, lưng vai…trẻ có 1 cơ thể thống nhất khác với bạn, cô.
* Đối với trẻ:
- Giúp trẻ bộc lộ con người của trẻ qua :
+ Niềm vui sáng tạo.
+ Niềm vui khám phá cơ thể.
+ Niềm vui chia sẻ: Quan hệ giao tiếp xã hội.
+ Khẳng định bản thân: làm chủ bản thân, tự tin, tự lập.
+ Niềm vui thể hiện cảm xúc.
Đặc điểm Phương pháp hoạt động Tâm Vận động Bernard Aucouturier (2)
Đặc điểm quan trọng nhất của hoạt động tâm vận động là nhằm thiết lập quan hệ tiếp xúc và trao đổi với người khác, trẻ bắt đấu sử dụng cơ thể của mình. Trẻ cảm nghiệm, trước khi có khả năng vận dụng một cách có ý thức những khả năng và sinh hoạt khác.
Trẻ cử động, vùng vẩy, chạy nhẩy, để có cảm giác là mình đang sống thật sự, và đồng thời cảm nhận trong cơ thể của mình niềm vui thích, hứng thú, hăng say và hồ hởi. Nếu không đi qua giai đoạn vận động, không tìm cách thay đổi những tư thế của cơ thể, hay là không thực hiện nhiều tư thế khác nhau, làm sao một trẻ em có thể cảm nghiệm, thừa hưởng hay là làm phát sinh trong con người của mình những cảm xúc sung sướng, hạnh phúc và vui tươi?
“Bằng phương tiện vận động, trẻ em bộc lộ ra bên ngoài chính cuộc sống nội tâm của mình cho đến khi ngôn ngữ xuất hiện, để đảm nhận công việc diễn tả những nhu cầu và ý thích có mặt trong nội tâm”.
Nhờ được vận động chúng ta đã tạo những điều kiện thuận lợi, để ngôn ngữ, tư duy của trẻ có điều kiện xuất hiện và phát triển một cách dễ dàng.
Đồng thời chính đời sống xúc động và tình cảm của các em cũng được giải tỏa, một cách hài hoà, thư thái, cởi mở.
Bốn thành tố khác nhau của sinh hoạt tâm lý là: trí tuệ, quan hệ tiếp xúc, tình cảm và vận động, có những liên hệ chặt chẽ, tác động qua lại hai chiều, tạo ảnh hưởng giao thoa, chằng chịt và chồng chéo lên nhau. Khi một yếu tố đang vươn lên và tăng trưởng, tự khắc nó kéo theo ba yếu tố khác cũng đồng thời phát huy và tiến bộ.
a. Tâm vận động trị liệu hành vi:
Trị liệu hành vi đối với ADHD, tự kỷ, CPTTT là điều quan trọng bởi vì nhiều lý do:
Đầu tiên, trẻ có ADHD, tự kỷ gặp khó khăn trong đời sống hàng ngày do bởi sự thiếu chú ý, tăng hoạt động và tính cẩu thả bốc đồng của trẻ, những vấn đề này bao gồm: học tập kém, các hành vi ở trường học, mối quan hệ kém với bạn bè hay anh chị em trong gia đình, không tuân thủ những yêu cầu của người lớn, mối quan hệ với cha mẹ kém.
Trị liệu hành vi nhằm giúp cha mẹ và thầy cô những kỹ năng để họ có thể đối diện được với trẻ có ADHD, tự kỷ. Thầy cô và cha mẹ cũng dạy những kỹ năng cho trẻ nhằm giúp trẻ vượt qua được những suy kém của chính trẻ. Học tập những kỹ năng này là điều đặc biệt hữu ích bởi vì ADHD, tự kỷ là một tình trạng mãn tính, những kỹ năng này sẽ hữu ích trong suốt cuộc sống của trẻ. Trị liệu hành vi nên được thực hiện sớm ngay sau khi có chẩn đoán. Trị liệu sớm sẽ cho kết quả tốt hơn là khởi đầu trễ.
b. Trị liệu cảm xúc:
Cảm xúc của trẻ thể hiện qua gương mặt, cách biểu hiện qua hoạt động chơi. Qua đó chúng ta nhận ra trẻ có những cảm xúc: vui, buồn, nhút nhát, lo sợ, phấn khích, không tự tin với bản thân mình và người khác. Từ đó khi ngưởi giáo viên hoặc chuyên viên đã thấy được hạn chế, nguyên nhân của sự hạn chế về mặt cảm xúc trong tâm lý trẻ, đưa ra đường hướng phù hợp trong việc trị liệu, điều chỉnh cảm xúc cho trẻ. Điển hình như: khi trẻ vui thì trẻ biểu hiện ra việc gì làm trẻ vui và vui như thế nào, niềm vui đó cũng được giới hạn không phấn khích quá mức. Trẻ hiểu được sự hiện diện của bản thân mình trong cuộc sống, tin tưởng ở bản thân mình và người khác, không chỉ chúng ta nắm bắt được sự vui, buồn hoặc cảm xúc thay đổi của trẻ mà chúng ta phải hòa chính bản thân vào những suy nghĩ, những thay đổi cung bậc cảm xúc của trẻ.
c. Trị liệu khó khăn ngôn ngữ:
Thông qua tâm vận động, trẻ vui vẻ hứng thú, phấn khích, trẻ có nhu cầu giao tiếp, thúc đẫy nhanh quá trình phát triển ngôn ngữ lời nói.Thông qua Tâm Vận động giáo viên dễ dàng cung cấp vốn từ và câu cho trẻ. Nhất là vốn từ cơ thể và các mối quan hệ giữa trẻ, bạn và giáo viên.
Giờ tâm vận động đặc biệt hiệu quả đối với trẻ ADHD, Tự kỷ ở giai đoạn chưa có ngôn ngữ lời nói.
